یکی از ویژگیهای اصلی بازار پتروشیمی در سال ۲۰۲۶، تداوم مازاد عرضه در بسیاری از زنجیرههای کالایی است. طی سالهای اخیر، حجم قابل توجهی از ظرفیتهای جدید در خاورمیانه، چین و ایالات متحده به بهرهبرداری رسیده یا در آستانه راهاندازی است. این افزایش ظرفیت، بهویژه در محصولات پایهای مانند اتیلن، پلیاتیلن و پلیپروپیلن، موجب تشدید رقابت قیمتی و کاهش نرخهای بهرهبرداری خواهد شد. در چنین فضایی، تولیدکنندگان با ساختار هزینه بالاتر ـ بهویژه واحدهای مبتنی بر نفتا در اروپا و شرق آسیا ـ در موقعیت آسیبپذیرتری قرار میگیرند.
بازار جهانی پتروشیمی در
آستانه سال ۲۰۲۶ در نقطهای حساس از چرخه خود قرار گرفته است؛ نقطهای که همزمان تحت
تأثیر رشد اقتصادی ملایم، فشارهای ساختاری ناشی از مازاد ظرفیت، و الزامات فزاینده
زیستمحیطی شکل میگیرد. پس از یک دوره پرنوسان در سالهای ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۵، انتظار میرود سال ۲۰۲۶ نه سال جهش، بلکه سال تنظیم مجدد (Rebalancing) صنعت پتروشیمی باشد.
از منظر کلان اقتصادی،
پیشبینیها حاکی از رشد متوسط اقتصاد جهانی در محدوده ۳ درصد است. این سطح از رشد، به معنای تقاضای
پایدار اما نه چندان پرشتاب برای محصولات پتروشیمی خواهد بود. در این میان، کانون اصلی
رشد تقاضا همچنان در آسیا ـ بهویژه چین، هند و کشورهای جنوب شرق آسیا ـ متمرکز
است، در حالی که اروپا با چالشهای ساختاری، هزینه بالای انرژی و قوانین سختگیرانه
زیستمحیطی، رشد محدودی را تجربه میکند. آمریکای شمالی نیز با وجود مزیت خوراک،
به دلیل اشباع بازار داخلی و رقابت شدید صادراتی، با فشار بر حاشیه سود روبهرو
خواهد بود.
یکی از ویژگیهای اصلی
بازار پتروشیمی در سال ۲۰۲۶، تداوم مازاد عرضه در بسیاری از زنجیرههای کالایی است. طی سالهای
اخیر، حجم قابل توجهی از ظرفیتهای جدید در خاورمیانه، چین و ایالات متحده به بهرهبرداری
رسیده یا در آستانه راهاندازی است. این افزایش ظرفیت، بهویژه در محصولات پایهای
مانند اتیلن، پلیاتیلن و پلیپروپیلن، موجب تشدید رقابت قیمتی و کاهش نرخهای
بهرهبرداری خواهد شد. در چنین فضایی، تولیدکنندگان با ساختار هزینه بالاتر ـ بهویژه
واحدهای مبتنی بر نفتا در اروپا و شرق آسیا ـ در موقعیت آسیبپذیرتری قرار میگیرند.
در بخش
خوراک، نوسانات قیمت نفت خام و گاز طبیعی همچنان یکی از متغیرهای کلیدی خواهد بود.
اختلاف قیمت خوراک بین مناطق مختلف، مزیت رقابتی تولیدکنندگان خاورمیانه و آمریکای
شمالی را حفظ میکند، اما این مزیت بهتنهایی تضمینکننده سودآوری نخواهد بود. در
سال ۲۰۲۶،
مدیریت هزینه، انعطافپذیری عملیاتی و بهینهسازی زنجیره تأمین بیش از هر زمان
دیگری اهمیت خواهد یافت.
در سطح
محصولات نهایی، چشمانداز بازارها متفاوت است. پلیاتیلن و پلیپروپیلن، بهعنوان
ستون فقرات صنعت پتروشیمی، با رشد تقاضای محدود اما پایدار در بخش بستهبندی،
کالاهای مصرفی و برخی کاربردهای صنعتی همراه خواهند بود. با این حال، فشار از سوی
مقررات کاهش مصرف پلاستیکهای یکبارمصرف و افزایش نرخ بازیافت، ساختار تقاضا را
بهتدریج تغییر میدهد. در زنجیره آروماتیکها و پلیاستر نیز، تقاضای بخش نساجی و PET نقش تعیینکنندهای خواهد داشت، هرچند
رقابت شدید در ظرفیتهای جدید، حاشیه سود این بخش را محدود میکند.
یکی از روندهای راهبردی
و غیرقابل چشمپوشی در بازار پتروشیمی ۲۰۲۶، گذار به سمت پایداری و کربنزدایی است.
سیاستهایی مانند مالیات مرزی کربن اتحادیه اروپا، شرکتها را ناگزیر به سرمایهگذاری
در فناوریهای کمکربن، خوراکهای جایگزین و بهبود بهرهوری انرژی میکند. اگرچه
این گذار در کوتاهمدت هزینهزا است، اما در افق میانمدت به یک عامل تمایز رقابتی
تبدیل خواهد شد.
در
مجموع، سال ۲۰۲۶ برای صنعت پتروشیمی سال انتخابهای استراتژیک است. شرکتهایی که
صرفاً بر افزایش حجم تولید تکیه کنند، با ریسک کاهش سودآوری مواجه خواهند شد. در
مقابل، بازیگرانی که به سمت تولید محصولات با ارزش افزوده بالاتر، توسعه پاییندست،
دیجیتالیسازی فرآیندها و انطباق با الزامات زیستمحیطی حرکت کنند، شانس بیشتری
برای عبور موفق از این دوره پیچیده خواهند داشت. بازار پتروشیمی در ۲۰۲۶ بازاری برای «بزرگتر شدن» نیست؛ بازاری
است برای هوشمندتر شدن.